Zaczynasz swą przygodę ze wspinaczką i szukasz odpowiednich skał? Ostatecznie, nie wiesz gdzie pojechać, gdyż nie rozumiesz oznaczeń skalnych? Wyjaśnimy Ci zatem ich meandry krok po kroku.
Skale wspinaczkowe powstały po to, aby każdy ze wspinaczy wiedział, jaką trudność oferuje dana skała. Dzięki temu każdy z nas może dostosować warunki wspinaczki do własnych możliwości i umiejętności. Ocena skał nie jest wystawiana przez żadne komisje wspinaczkowe, związki, czy federacje. Skały oznaczają samodzielnie wspinacze. W praktyce wygląda to tak, że jedna osoba ją wystawia, a kolejne weryfikują. Dlatego na każde oznaczenie należy wziąć pewną poprawkę, gdyż są one subiektywne. Jeśli wystawia ją osoba z bardzo dużym doświadczeniem, a następnie weryfikują je koleni doświadczeni wspinacze, wówczas z pewnością inaczej oni będą odbierać trudność skały niż początkujący amator. Ponadto warto zwrócić uwagę na datę wystawienia danej oceny. Wato bowiem pamiętać, że na jakość dróg wspinaczkowych na skałach działają m.in. warunki atmosferyczne, takie jak deszcze, silne wiatry, mróz. Ponadto im więcej wejść, większa siła i ciężar, tym bardziej skały się niszczą, powstają odłamki, wyrwy itp.
Najbardziej obiektywną jest skala wspinaczkowa stworzona przez UIAA, czyli Międzynarodową Federację Związków Alpinistycznych. Niestety, stosuje się ją wyłącznie w stosunku do dróg wspinaczkowych w górach wysokich, czyli na przykład w Tatrach oraz Alpach.
W Polsce można spotkać trzy główne rodzaje oznaczeń skalnych. Pierwsza to Tatrzańska, która jest prawie zgodna ze skalą UIAA, aczkolwiek jest krótsza. Druga to Francuska i ostatnia, czyli Kurtyka.
Skala UIAA oznaczana jest cyframi rzymskimi od I do XII. Wraz ze wzrostem liczby, zwiększa się trudność drogi skalnej. Warto jednak zaznaczyć, że skały, które są oznaczone wedle tej skali, nie są łatwe do zdobycia, chociażby ze względu na charakter gór, w jakich się znajdują. Nie zaleca się zatem, aby początkujący wspinacze się na nie „porywali”. Lepiej zostawić je bardziej doświadczonym kolegom. Skala Wspinaczkowa Tatrzańska również oznaczana jest rzymskimi cyframi, ale tylko od I do VI. Tak, jak w przypadku UIAA, im wyższa liczba, tym trudniejsza droga. Jednym słowem I-to droga wspinaczkowa łatwa, VI-oznacza zaś nadzwyczaj trudną trasę. Podobną zasadę ma też Skala Wspinaczkowa Francuska, z tym że oznacza się ją cyframi arabskimi od 1 do 9.
Dość popularna w Polsce jest również Wspinaczkowa Skala Kurtyki, oznaczana rzymskimi cyframi od I do VI. Najwięcej wysiłku i skupienia, a także umiejętności wspinaczkowych wymaga droga oznaczona, jako VI.8. W Górach Stołowych trudność skał określa się za pomocą Skali Saksońskiej. Jest ona jedną z najstarszych skal. Zapisuje się ją w formacie od 1 do 5. Oprócz skał piaskowcowych w Polsce można ją spotkać również w Czechach. Stosuje się ją przede wszystkim ze względu na istniejące w tych partiach gór przeskoki pomiędzy skałami.
Oprócz przytoczonych powyżej oznaczeń trudności skalnych wyróżnia się jeszcze skale, między innymi:
Patrząc na rodzaj oznaczenia podstawowego skal, można by rzec, że niczym się one nie różnią. A jednak… na tym nie koniec. Każda z nich ma również oznaczenia dodatkowe, zawarte w literach i znakach, czyli plusach bądź minusach, albo też liczbach, po tak zwanych kropkach. W nich zawarte są informacje, czy dana droga mieści się w dolnych, czy górnych granicach trudności. Dzięki temu początkujący wspinacze (ale nie tylko) dokładnie wiedzą, czy poradzą sobie ze wspięciem się na daną skałę.
Jeśli dokładnie przyjrzeć się tym skalom, to można znaleźć w nich też inne, subtelne różnice. I tak na przykład trudność trasy określona w Skali Francuskiej, jako 4+, a Kurtyki IV+, oznaczona jest w skali tatrzańskiej oraz UIAA, jako V-. Oznacza to, że dana droga skalna jest w dwóch pierwszych przypadkach w górnej granicy bardzo trudnej trasy, a w trzecim przypadku w dolnej granicy trasy wręcz wyczerpującej. Tego typu meandrów jest znacznie więcej.
Jeśli zaczynasz się dopiero wspinać, zacznij od podstawowej 1 lub I, i powoli pnij się w górę wedle kolejności trudności Skal Saksońskiej, Francuskiej i Kurtyki. Tatrzańską i UIAA zostaw sobie na tak zwany deser.
